ÖĞRENME ÖĞRETME SÜRECİNİ NİÇİN İNCELERİZ?
Günümüz toplumları artık daha farklı becerilere sahip bireyler istemektedir. Günümüzde
– bilgiye ulaşabilen,
– ulaştığı bilgiyi kendi yapısına uydurabilen, buna yenilerini katabilen ve
– bu bilgiyi yayan
toplum ya da kişiler güçlü olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, günümüz toplumlarının ihtiyacı olan insan profili artık değişmiş, farklılaşmıştır.
Bu değişimler eğitim sisteminde değişikliği zorunlu kılmıştır.
Öğrenme artık, daha etkili ve transfer edilebilir olmak zorundadır. Bu ihtiyaç, öğretim tasarımı sürecini zorunlu kılmıştır.
ÖĞRETİM TASARIMI NEDİR?
Öğretim tasarımı süreç olarak ele alındığında; öğretimin kalitesini sağlamak için, öğrenme ve öğretim kuramlarından yararlanılarak ilerleyen sistematik bir geliştirme süreci olarak tanımlanmaktadır.
Bu süreçte, öğrenenlerin gereksinim ve hedeflerinin analizi ile sözü edilen gereksinimlerle örtüşen uygun sistemlerin geliştirilmesi bulunmaktadır. Bu sistemler içindeki öğretim materyal ve etkinliklerinin geliştirilmesi ile öğretim ve öğrenenlerin değerlendirilmesi de öğretim tasarımı sürecinde bulunmaktadır (Berger & Kam, 1996).
Öğretim tasarımına disiplin olarak bakıldığında; araştırma ve kuramsal temelde öğretim stratejileri ile öğretim stratejilerinin geliştirilmesi ve uygulanması süreciyle ilgilenen bir disiplin olduğu görülmektedir (Berger & Kam, 1996).
Öğretim tasarımı bilim olarak açıklandığında; geliştirme, uygulama, değerlendirme ve durumların sürdürülebilirliğini sağlamak için büyük ya da küçük konu alanlarında ve tüm karmaşıklık düzeylerinde öğrenmeyi desteklemek ayrıntılı bir biçimde tasarım yapma bilimidir (Berger & Kam, 1996).
Dick, Carey & Carey (2005) ise sistem yaklaşımı ile ele aldıkları öğretim tasarımı kavramını bütün öğretim sistemleri geliştirme evrelerini içinde barındıran bir şemsiye olarak nitelemektedir. Bu şemsiyenin altında analiz, tasarım, geliştirme, uygulama ve değerlendirme süreçleri bulunmaktadır.
Reiser (2001) öğretim tasarımını, performans problemleri ve öğrenmenin analiz edildiği, tasarım, geliştirme, uygulama, değerlendirmenin içinde bulunduğu, öğretimsel ya da öğretimsel olmayan iş ve kaynakların öğrenmeyi ve performansı artırmak için yönetildiği bir süreç olarak tanımlamaktadır.
ÖĞRETİM TASARIMI VE GELİŞİMİ
Kökleri 1920’lere dayanan ancak II. Dünya Savaşı ve sonrasında kullanımı ivmelenen öğretim tasarımı kavramı Gagne, Briggs, Flagan gibi psikologların bilgilerini sistematikleştirerek öğretim amaçlı kullanmaları ile başlamaktadır. Bu psikologlar savaş süresince ordudaki askerlere verilen eğitimler sırasında geliştirdikleri çeşitli yöntemler ile öğretim tasarımının temelini atmışlardır.
1953 : Miller’ın geliştirdiği iş analiz yöntemi
1954: Skinner’in yazdığı “öğrenme bilimi ve öğretme sanatı”
1950’lerde: Bloom ve arkadaşlarının yayınladıkları “eğitimsel hedeflerin taksonomisi”
1962:Mager’ın öğretim hedeflerinin nasıl yazılacağını anlattığı “programlanmış öğretim için hedef hazırlama” adlı eseri
1963: Glaser’in ölçüt tabanlı testi geliştirmesi
1965: Gagne’nin yazdığı “eğitim durumları” kitabı
1967 : Scriven’in önerdiği biçimlendirmeye ve bütüne dönük değerlendirme yöntemleri
1970 : Geliştirilen birçok öğretim tasarımı modeli
1980’ler : Bilişsel psikolojinin etkisinde kalan ve mikrobilgisayarların kullanıldığı öğrenme ortamları
1990’lar : Yapılandırmacılığın ve internet teknolojisi ile gelişen web tabanlı öğrenme ortamları
İlk Dönem (1920-1940) : Medya olarak görünen Öğretim Teknolojisi
1960 ve 1970’ler : Süreç olarak görünen Öğretim Teknolojisi
1990’lar: Süreç olmanın ötesinde görülen Öğretim Teknolojisi
Yeni Dönem (1990 sonları) : Medya, Sistematik Öğretim Tasarımı ve Performans Teknolojisinin rolünü kabul etme
Yakın Dönem (2000’li yıllar) : Öğretsel Tasarım ve Teknoloji
Geçmişi 30-40 yıla dayanan öğretim teknolojileri farklı dönemlerde çeşitli şekillerde tanımlanmıştır. Son yıllarda ise bu tanım performans teknolojileri ve öğretimsel olmayan unsurlarında sürece katılması ile “Öğretim Tasarımı ve Teknolojileri” olarak evrilmiştir.
BİR ÖĞRETİM TASARIMINDA YER ALAN ÖĞELER NELERDİR?
• Program kimin için geliştirilecek? (öğrenenin özellikleri)
• Öğrenenlere ne öğretmek istiyoruz? (hedefler)
• Konu ya da beceriler en iyi nasıl öğretilir? (öğrenme/öğretme yöntem ve etkinlikleri)
• Uygulama süreçleri ve kararları
• Ne öğrendiler/ne kadar öğrendiler? (değerlendirme süreci)
• Öğretim tasarımının çerçevesini oluşturan bu beş öğe öğrenenin özellikleri, hedefler, yöntemler ve değerlendirmedir
ÖĞRETİM TASARIMI SÜRECİNİN ALTINDA YATAN SAYILTILAR NELERDİR?
Sayıltı 1: Öğretim tasarım süreci hem sistematik bir yaklaşımı hem de plan üzerindeki ayrıntılarla uğraşmayı gerektirir.
Sayıltı 2: Öğretim tasarım süreci belli bir ders geliştirme düzeyinde başlar.
Sayıltı 3: Öğretim tasarımı öğretim tasarımcıları ve planlamacılar tarafından geliştirilir.
Sayıltı 4: Planlama yapılırken, tüm öğrenenler için doyum sağlayıcı ortamların ve başarının sağlanması gerekir.
Sayıltı 5: Öğretim Tasarımı kapsamdan çok bireye odaklaşır.
Sayıltı 6: Öğretim Tasarımında en iyi olan tek yol yoktur.
ÖĞRETİM TASARIMI MODELLERİNİN AMACI
Bir öğretim tasarımı modeli insanlara nasıl öğrenmeleri gerektiği hakkında görüş sunan temsilcidir. Aynı zamanda öğretim tasarımcısının öğretimi nasıl düzenleyeceği hakkında da rehberlik yapar. Modeller, bir sistemin veya sürecin görsel olarak canlandırmamıza yardımcı olur. Değişik durumlar için tasarlanmış pek çok öğretim tasarım modelleri vardır. Bunları ana başlıklar altında sınıflandırmak mümkündür. Bu sınıflandırma ile öğretim tasarımı modellerinin, her bir modelin özelliklerini ve nerelerde kullanılabileceğini anlamada bize yardımcı olabilir. Her bir modelin yerleşebileceği üç kategori içeren bir şema hazırlamıştır. Her bir model yaratıcısının bu modelin nerelerde kullanılabileceği ile ilgili varsayımları göz önüne alınarak bu şemaya yerleştirilebilir. Bu sınıflandırma her bir modelin en iyi nerelerde uygulanabilirliği olduğunu gösteren üç kategori içermektedir. Birincisi Sınıf yönlendirici öğretim tasarım modelleri olup, görevi sınıf ortamında öğretim olan öğretmenlere yönelik modelleridir. Bir sınıf modeli öğretim için gerekli olan belirli fonksiyonları sıralar ve öğretici için kılavuz görevi görür. İkincisi, Ürün Yönlendirici öğretim tasarım modelleri olup, üretilecek ürünün üretimin saatler hatta günler süren uzun zamanlar alacağını varsayar. Bu modellerde genel olarak teknik açıdan çok gelişmiş ürünlerin üretileceği varsayılır. Kullanıcıların üreticilerle hiç ilişkisi olmayabilir. Üçüncü ve son olarak Sistem Yönlendirici öğretim tasarımı modelleri olup, bütün bir ders veya bütün bir program gibi çok geniş çaplı bir eğitimin yapılacağını varsayar ve bu eğitimi geliştirecek yüksek deneyimli uzmanlar için gerekli kaynakların kullanılabilir olmasını sağlar. Öğretimde yüksek teknolojinin kullanılacağı, prova ve revizyon kadar ön analizin de önemli olduğunu varsayar. Yayılma çok geniştir ve genellikle geliştiricileri içermez.
ÖĞRETİM TASARIMI SÜRECİNDE KİM KİMDİR?
- Öğretim tasarımcısı
- Öğretmen
- Konu alanı uzmanı
- Değerlendirme uzmanı
Öğretim Tasarımcısı: Tasarım çalışmalarından sorumlu olan kişidir.
Öğretmen: Öğretim planının uygulanmasından sorumlu olan kişidir.
Konu Alanı Uzmanı: O konuyla ilgili bilgiye sahip olan kişidir.
Derğerlendirme Uzmanı: Hazırlanan programın yeterliliğinden sorumlu olan kişidir.
